Phóng sự
Việt Star Phỏng Vấn HT. Thích Quảng Thanh
Đoàn Trọng
Trong những ngày gần đây, sự kiện cựu phó tổng thống VNCH qua đời để lại một số dư luận xôn xao nhiều thái cực khác nhau. Phần đông đồng hương Việt Hải Ngoại thể hiện qua những cảm tính ghét, thương, chê trách, ủng hộ, khâm phục, khinh bỉ... đối với ông tướng Kỳ lúc sinh tiền cũng như khi đã mãn phần. Bên cạnh, không những chúng ta chỉ thấy phần cảm xúc nghịch và thuận chiều của người Việt “nơi nầy” khi nhắc đến sự sống và cái chết của ông Nguyễn Cao Kỳ, còn có những Cao Tăng, đức cao trọng vọng đang lãnh đạo tinh thần Phật Tử ít nhiều cũng ảnh hưởng vong linh của vị cựu thiếu tướng VNCH này. Nhiều dư luận đã không ít thắc mắc và đặt câu hỏi khá rõ nét “tại sao hầu như các chùa tại miền Nam Cali muốn tránh né hay nói một cách rõ ràng hơn là hầu hết các Thượng Tọa và Hòa Thượng tại các ngồi chùa lớn nhất Orange county đã từ chối nhận lời làm lễ 49 ngày cho cố thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ”?
Sau đây là loạt bài phóng sự, Việt Star Tuần Báo trực tiếp phỏng vấn Hòa Thượng viện chủ chùa Bảo Quang – Thích Quảng Thanh. Thầy nói và giải thích một số vấn đề đạo, đời và nhất là sự kiện “từ chối” không làm ma chay 49 ngày cho cựu thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ.
Việt Star: Kính Thầy!
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (cười cởi mở) Mời... mời vào!!!
Việt Star: Chùa khang trang và rộng lớn quá, đang còn tu bổ, vậy chừng nào hoàn tất ?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (cười nhẹ) chắc cũng khoảng một tháng nữa.
Việt Star: chùa lớn như vậy, thì sự sinh hoạt và tu học như thế nào thầy?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: Oh, có mấy Phật Tử dạy tiếng Việt một tuần hai ngày thứ Bảy và Chủ Nhật. Và chùa lớn như vậy, thì mình cũng mở rộng vòng tay chào đón tất cả, kể cả những sinh hoạt cộng đồng, nếu họ muốn mượn nơi nầy họp hành miễn sao có lợi chung cho quần chúng.
Việt Star: câu hỏi hơi tế nhị, nếu trong những buổi họp hành có cãi vả và đấu đá nhau, thì thầy có ngại vấn đề này và nhất là dư luận sẽ cho là nơi cửa Phật mà cho người đời tụ tập họp hành?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (giọng khẳng định) Không sợ! Nhưng trước khi họ họp thì xin cho tôi biết là nội dụng là gì, hoặc là phải đáp ứng như cầu sinh hoạt tích cực của người Việt tị nạn.
Việt Star: Như vậy là không giới hạn?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: Không giới hạn! Miễn là họp hội không được đã kích và xâm phạm đến đời tư của người khác, và không chấp nhận đoàn thể này đấu đá đoàn thể khác, ngay cả tôn giáo với tôn giáo, xâm phạm niềm tin của tôn giáo khác tôi cũng không đồng ý!
Việt Star: Nếu hội họp nơi nầy có phải đóng lệ phí ít nhiều để giúp cho Tam Bảo có quỹ trùng tu chùa?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (cười nhẹ, lắc đầu), không cần phải trả tiền, không cần đâu!
Việt Star: Trong những năm gần đây, thầy thấy Đạo Phật phát triển không?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: có chứ! Kể cả phát triển rất mạnh đối với người bản xứ, chứ không riêng gì người Việt chúng ta. Sự phát triển này chúng ta không thể phủ nhận là nhờ sự ảnh hưởng của Đức Lạt Ma (người Tây Tạng) và thiền sư Nhất Hạnh.
Việt Star: Xin cho hỏi thêm một câu tế nhị nữa, vì thầy Nhất Hạnh dĩ nhiên rất nhiều Phật Tử ngưỡng mộ, nhưng cũng không ít người Việt hải ngoại không tin và không thích đường hướng của thiền sư. Thầy có thể cho biết cảm nghĩ của thầy?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (cười...), các bạn cứ nghĩ, ở trên một đất tự do như ở Hoa Kỳ, một vị nguyên thủ quốc gia còn được phê phán trực tiếp hà huống gì một vị hòa thượng? Bất cứ những vị lãnh đạo tôn giáo nào, như linh mục, mục sư đều không tránh khỏi điều đó. Đôi lúc họ có kỳ thị, thành kiến nào đó đối các vị lãnh đạo tôn giáo, thì chuyện đó cũng bình thường thôi. Còn chuyện người đó làm thì họ tự chịu trách nhiệm. Nhưng hầu như ai làm việc gì cũng đều có lý do, như thầy Nhất Hạnh cũng phải có bị vấp phải thôi! Và trên một góc độ nào đó, thầy cũng có thể bị lừa gạt cũng không tránh được đâu. Chẳng hạn Cộng Sản Việt Nam mời thầy về để thuyết giảng, nhưng khi thầy về thì họ “chặt” liền, đó cũng là lỗi lầm bất ngờ...
Việt Star: như vậy, thầy Nhất Hạnh cũng là nạn nhân của chính quyền Cộng Sản bên nhà?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (khẳng định) đúng, nạn nhân!
Việt Star: Thêm một câu hỏi về thầy Nhất Hạnh với sự tuyên bố trong sự kiện 911 về vụ 300,000 người dân mình bị Mỹ thả bom chết tại Bến Tre, như vậy thầy có đồng quan điểm đó không?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: Không! Tôi không đồng ý điều đó! Nhưng theo tôi nghĩ đó có thể lỗi lầm về con số. Ngay cả mình theo dõi truyền thông báo chí xưa, và nhất là các binh chủng VNCH và ngay cả người sinh trưởng ở Bến Tre họ cũng không xác định điều đó!
Việt Star: Được biết thầy cũng có theo dõi sinh hoạt công đồng hải ngoại, liệu trong tương lai Văn Phòng Hai Viện Hóa Đạo cũng giống như giáo hội Việt Nam Thống Nhất, nếu họ có nhu cầu họp hội, họ đến đây thầy có cho mượn chùa này làm không?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: Hầu như tại các Giáo Hội họ đều có văn phòng, có nơi tụ tập rồi, nhưng tương lai chuyện này có xãy ra hay không tôi chưa biết, riêng tôi xác định lập trường là Ổn Định, Xây Dựng và tương nhượng thế nào để Phật Giáo phát triển tích cực, và tránh sự chống báng! Và nếu tôi nhìn đó là ai, cho dù lớn hay nhỏ, và đặt địa vị mình trên tổ quốc, và trên đạo pháp là... nhất định không có tôi! Và tôi không chấp nhận họ đến đây! Không cho vô chùa này! Và dùng chữ cho đúng là “không chơi” luôn!
Việt Star: như vậy theo thầy thì chỉ chấp nhận tính cách hòa họp tích cực mọi người?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (lắc đầu), tôi không thể dùng chữ “hòa hợp”, coi chừng hiểu sai lầm (cười), tôi chỉ nói tinh thần Quốc Gia rõ ràng thôi, ai có dọa, có nghĩ gì thì nghĩ, riêng tôi phải có tinh thần Quốc Gia và Chánh Pháp.
Việt Star: Hiện tại có hai hoàn cảnh, Phật Giáo hải ngoại và Phật Giáo trong nước, như vậy có đường lối nào để tạo sự phát triển cùng một hướng không?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (giọng khẳng định)... không! Không! Tôi nghĩ sẽ không có cái đó rõ ràng! Phật Giáo trong nước đại diện cho thành hội thì đó là có khuynh hướng Quốc Doanh rõ ràng! Mình tuyệt đối không chấp nhận Phật Giáo Quốc Doanh, cho nên mình không có lý do gì làm điều đó! Ví dụ có Cao Tăng, hay Hòa Thường nào đó trong nước đến thăm, thì đó chỉ là cảm tình riêng, và vì lịch sự mình phải giao tiếp thôi, chứ không đón tiếp họ như một đại diện chính thể bên nhà được!
Việt Star: Nói như vậy thầy có ước mơ gì cho Phật Giáo ở đây cũng như ở quê nhà?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (giọng nói trầm hơn), tôi có một ước mơ Việt Nam phải có Tự Do Dân Chủ và tôn giáo không làm Nô Lệ cho đảng cộng sản, nói đúng hơn là làm công cụ cho chính quyền cộng sản.
Việt Star: Để trở lại chuyện tại hải ngoại, trong những thời gian sau này, ở đây thường thấy khuynh hướng của các thầy muốn xây chùa bự, to, vĩ đại. Thầy có cảm nghĩ thế nào?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (cười nhẹ), và nói như thế này: họ nói ở đây chùa quá nhiều, ham chùa to Phật lớn. Câu nói đó hơi sai...
Việt Star: “hơi” sai thôi hả thầy?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: Không không! Nó sai hoàn toàn chứ không phải “hơi” đâu. Ở đây là nước văn minh, muốn xây chùa phải đúng Code, đúng luật pháp xã hội, chứ không phải muốn xây thế nào là xây...
Việt Star: Gần đây nhiều chùa xây lên rất lớn, và rất tráng lệ, những hình ảnh tích cực trong việc phát triển tu học Phật Pháp lớn mạnh, nhưng bên cạnh lại cũng thấy sự so sánh, có thể nói là “đố kỵ” giữa Phật Tử chùa này đối với chùa khác. Thầy có nghĩ điều này bao giờ?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (gật đầu...) Có! Có! Có! Cái này có thật! Ví dụ họ sinh hoạt và ở trong một ngôi chùa nào đó, rồi vì lý do gì họ không đồng ý với nhau về vấn đề gì đó, chẳng hạn như việc “nấu ăn”, rồi họ giành “độc quyền”, làm cái gì quá đáng... ông thầy không đồng ý những hành động đó vì có thể va chạm đến người khác, thì họ có thể ra khỏi chùa và bắt đầu nói xấu, cũng có thể họ muốn lèo lái một cái gì đó trong chùa một góc độ nào đó, ông thầy không chấp nhận điều đó, bởi vì chùa là chùa chung, mình phải tôn trọng đừng va chạm tự ái người khác. Khi đụng chạm đến tự ái là... “khiếp” lắm đó! Họ có thể vì tự ái mà phản hại lẫn nhau... Cũng giống như họ gạnh tị, thấy chùa này xây được, mà mình xây không được thế là cũng có thể nói xấu. Và, những Phật tử đó được huấn luyện theo thầy đó, theo mô thức đó cũng có thể đả phá lại một vị khác, thường thường là vậy đả phá tìm yếu điểm của người khác để nói xấu. Cái đó cũng dễ hiểu thôi, trong cộng đồng cũng vậy, và trong gia đình cũng không tránh được điều đó.
Việt Star: Vậy từ ngay chùa Bảo Quang xây dựng lớn như thế này thì chuỵên đó có xảy ra đến với thầy không?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (cười...giọng nói kéo dài) Có! Có quá nhiều đi thôi! (mọi người cười...) và có thư nặc danh chửi luôn!
Việt Star: như vậy thầy giải quyết như thế nào?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: Thư nặc danh thì tôi chẳng giải quyết thế nào cả! Ngoài ra còn có một vài cuốn sách họ dùng tài liệu của thư nặc danh để in vào sách, đó là một sự cố ý. Cũng giống như những bài trong báo, viết báo mà dùng bút hiệu không chính đáng, hay tác giả viết mà không dám ký tên đàng hoàng, thì bài báo đó không có giá trị gì đâu! Nhiều lúc ký bút hiệu thì độc giả chưa chắc thích nữa, cho nên thà anh ký tên thật đi! Đó là đường đường chính chính của một ngừơi viết văn.
Việt Star: Nãy giờ thầy nói giữa Phật Tử và Phật Tử, còn giữa Tăng và Tăng có “conflict” (khúc mắc) không thầy?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (giọng nói lớn và khẳng định!) Có ! Có luôn! Ví dụ bất đồng ý kiến một khuynh hướng nào đó, giao tiếp một “cái gì” đó mà tôi thấy bất lợi cho Phật Giáo, bất lợi cho việc chung, thì tôi ngăn cản, và khi ngăn cản là có thể có bất đồng xảy ra...
Việt Star: Vậy thì thầy sẽ làm gì với tình huống đó?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (cười...) tôi tránh thôi! Tôi luôn lấy tinh thần xây dựng ra chia sẻ, không kể người giàu, kẻ nghèo, trí thức hay bất cứ ai tôi cũng không phân biệt.
Việt Star: Thưa thầy, những ngày gần đây sự kiện làm lễ Ma Chay 49 ngày của cố thủ tướng VNCH, rồi một số chùa như Huệ Quang, Điệu Ngự, Liên Hoa, ngay cả ở Bảo Quang chùa của thầy cũng từ chối đem tro cốt hay vong linh của ông tướng Kỳ về chùa, thấy có ý niệm gì về việc này? Xin thầy có thể chia sẻ?
Hòa Thượng Thích Quảng Thanh: (thở dài, giọng trầm xuống, nói chậm hơn...) Uhm, Uhm, Uhm!!! Câu hỏi này rất tế nhị nha! Theo tôi ông Kỳ và gia đình ông ta tự nhận là Phật Tử theo Phật Giáo, và muốn một ngôi chùa để làm lễ cầu nguyện, hay để tro cốt chung thất trong chùa cho trang trọng. Nếu đứng trên cương vị về “đạo”, lãnh đạo một ngôi chùa hay lãnh đạo một giáo hội mình không chấp nhận thì là... hơi bất nhẫn. Tôi thành thật nói như thế! Nhưng có một điều, khó xử thế này...
Việt Star: Thưa thầy, sự kiện làm lễ Chung Thất 49 ngày của cố thủ tướng Nguyễn Cao Kỳ, rồi các chùa như Huệ Quang, Điệu Ngự, Liên Hoa, ngay cả ở Bảo Quang chùa của thầy cũng từ chối Xin thầy có thể chia sẻ?
Việt Star: Thầy có thể nói thêm chi tiết khó xử như thế nào?
HT Thích Quảng Thanh: (giọng trầm, nói chậm rãi...) Bởi vì khi ông Kỳ trở về Việt Nam, ổng làm ăn, ông làm cái gì mà cá nhân phát triển, hay vì nhu cầu của ổng thì cũng được luôn, chẳng ai phanh phui chuyện đó, trong khi ông về nước có những phát biểu “mạ lỵ cộng đồng”, mạ lỵ người Việt Quốc Gia, kể cả đồng đội, kể cả những người đã luôn chiến đấu bên cạnh ông. Ông còn nói là “lũ này, bọn kia”... như vậy là không nên, là không tốt! Ông quên rằng đó là lý tưởng chung cho một Việt Nam tự do. Nhưng xúc phạm đến như vậy là nặng quá! Vì thế thấy các chùa không dám nhận... Nếu nhận một cái lễ “cầu siêu” thì chắc không chết chóc gì ai đâu, nhưng cái điều mà ông Kỳ sỉ nhục cộng đồng nhiều quá! Quý vị muốn xem, nghe thì lên online những điều bình luận về ông đã sỉ nhục cộng đồng quá nhiều...Cho nên các chùa dè dặt là phải.
Việt Star: Nếu thầy tổ chức, thầy có ngại những nhân viên của tổng lãnh sự Cộng Sản xuống đi điếu, đi dự lễ cầu siêu của ông Kỳ như ở RoseHills, Quận Los Angeles?
HT Thích Quảng Thanh: (giọng nói mạnh, khẳng định) Sure! (chắc chắn!), chuyện đó tôi chưa biết, chưa hình dung ra, nhưng mà tôi không dám nhận rồi, nếu có họ đến viếng càng không chấp nhận. Mình đã không chấp nhận chủ nghĩa Cộng Sản, thì mình phải có ranh giới rõ ràng! Cho dù là ai, cho dù thầy Tu tôi cũng không chấp nhận chứ đừng nói là ông Kỳ. Kể cả bậc Hòa Thượng nào đi nữa, tôi cũng nói không chứ đừng có nói ông Kỳ! Cái đó quá rõ ràng, bởi vì ông Kỳ có xúc phạm đến cộng đồng thật sự, xúc phạm đến đồng đội quân lực VNCH. Mặc dù thất trận, mặc dù miền Nam bị Cộng Sản cưỡng chiếm, ông Kỳ cũng có trách nhiệm lớn chứ! Không thể nào trốn thoát lịch sử được. Ông ta có thể trốn thoát người này, người khác, nhưng làm sao trốn thoát lịch sử được?
Việt Star: Thầy có thể nói rõ hơn lịch sử phán xét ông Kỳ?
HT Thích Quảng Thanh: (giọng nói lớn hơn) Người ta sẽ viết lịch sử ông Kỳ trốn đi lúc nào. Có phải bỏ đồng đội, đồng bào, đàn em, hay bỏ miền Nam Việt Nam để trốn chạy? Ôm của cải, mang gia đình để chạy không? Cũng như ông Thiệu, ông ta biết mình như vậy, ông nín không nói gì hết, ổng im lặng để gậm nhắm sự thất bại! Trong khi đó ông Kỳ lại sỉ nhục những quân nhân cán chính vì mấy ông mà ngồi tù mười mấy năm, những người lầm vì mấy ông ở lại chiến đấu đến giây phút cuối cùng để rồi ngồi tù. Vết thương không bao giờ lành, chứ đừng nói chi chưa lành mà còn xúc phạm như vậy thì nặng quá!!!
Việt Star: Xin Hòa Thượng cho phép chúng con đi sâu đề tài này một tí nữa. Nghe nói lúc gia đình ông Kỳ đến nhờ trung tâm chùa Bảo Quang thì trung tâm đang trong giai đoạn xây cất...
HT Thích Quảng Thanh: (cắt ngang câu hỏi...) Thật ra là vầy, có một nhà báo, (tôi không nói tên) ông ta xin tôi làm lễ cho ông Kỳ... tôi trả lời dứt khoát, tôi nói kẹt quá vì chùa đang sửa chửa. Nói sửa chửa là nói cho có một lý do, thật ra ông Kỳ đã sỉ nhục cộng đồng quá nặng, cho nên mọi sự “phản kháng” người ta chờ đợi, và không lý do gì mình lâm vào trong sự phản kháng. Mặc dù tôi biết các chùa rất khó xử, từ chối làm ma chay cho ông Kỳ. Tôi nhắc lại, việc ông làm ăn riêng tư với Việt Nam thì không sao hết, việc ông phát biểu sỉ nhục cộng đồng tội nặng quá! Tôi cho đó là cái tội!!! Tôi có thể dùng chữ đó là cái “tội phản bội”. Dù sao cũng đã từng là một vị phó tổng thống, một vị thủ tướng đi tuyên bố như vậy là phản bội! Mình đã ăn cơm của ai? Và ai làm cho mình được đeo cái “lon” đó, một mình ông ta không thể nào làm lên cái lon tướng đó được, mà lon tướng của ông phải có hàng vạn vạn người chiến sĩ VNCH chết đi thì cái lon tướng kia ông mới được đeo lên...
Việt Star: Thầy có nghĩ “có hay không” những chùa ở đây đã liên hệ với nhau để cùng đưa ra một quyết định chung là không nhận làm lễ ma chay cho tướng Kỳ ?
HT Thích Quảng Thanh: (cười nhẹ, nhưng giọng nói rất khẳng định) không! Không có ai bảo ai điều đó! Ai cũng có quyền nhận định, hay tránh né của riêng mình. Nhưng tôi vẫn lập lại, đứng trên cương vị tôn giáo không nhận làm cái lễ như vậy thì rất là “bất nhẫn”, nhưng... đứng về danh dự và lập trường chung của cộng đồng Quốc Gia hải ngoại đang đi tìm một hướng tự do dân chủ cho Việt Nam... Đành Phải Làm Như Vậy! (giọng nói mạnh hơn, nhắc lại một cách quả quyết) ĐÀNH PHẢI CHẤP NHẬN KHƯỚC TỪ.
Việt Star: theo thuần túy tinh thần tôn giáo và lập trường chống cộng của cộng đồng hải ngoại, thì thầy thấy thế nào? Bên nào thầy cảm nhận nặng hơn?
HT Thích Quảng Thanh: Bên nào tôi cũng trọng hết, không so sánh điều đó. Tôn giáo thì phải tôn thờ, còn lập trường quốc gia thì phải dứt khoác.
Việt Star: Được biết quê thầy là ở Phan Thiết, có bờ biển đẹp bao quanh thành phố. Khi nói đến biển thì mình liên tưởng rộng lớn hơn về trách nhiệm tổ quốc. Gần đây thầy thấy Tàu cộng cố ý muốn xâm chiếm lãnh hải Việt Nam, ở địa vị thầy là một trong những người lãnh đạo tinh thần về Phật giáo, cái điều cần thiết là người Việt hải ngoại phải làm gì bây giờ?
HT Thích Quảng Thanh: (giọng nói thanh thản, mắt nhìn ra bên ngoai song cửa) uhmm... Điều bây giờ mình đã thấy những nhân sĩ trong cộng đồng lên tiếng trên các chương trình TV, radio, báo chí. Còn đứng trên cương vị tôn giáo, một ngừời lãnh đạo lèo lái một giáo hội, hay một ngôi chùa bao gồm văn hóa, xã hội, tôn giáo, giáo dục..v..v.. tôi nghĩ thầy đó phải có bổn phận hướng dẫn Phật tử và đánh động để mọi người ý thức, nếu được kể cả tẩy chay hàng hóa của Trung quốc cũng nên làm, và bên cạnh kể cả những ông thầy Trung quốc dạy đạo, mình cũng nên đặt một vấn đề: “tại sao “anh” dạy đạo rất hay, nhưng mà hiện tại đang ở thế kỷ 21, nước anh còn đi xâm chiếm và cướp đất người ta, như vậy anh dạy đao tại sao “anh” không nói cho dân tộc anh, chính quyền anh biết điều đó là sai! Ông Hòa Thượng Trung quốc cứ đi chỗ này chỗ nọ rêu rao văn hóa Trung quốc, hay là đạo cao siêu này nọ, nhưng tại sao trong lòng dân tộc của anh không giáo dục hay hoán chuyển họ đừng nên làm điều sai đó, xâm chiếm đất đai, cướp của của dân tộc khác là sai trái hoàn toàn?”, thế thì giáo dục và truyền đạo của anh đã thiếu, đã sai từ ngay trong đất nước và dân tộc của các anh...
Việt Star: Đó là cái sai quá lớn của người Tàu cộng?
HT Thích Quảng Thanh: Cái sự thiếu hiểu biết là cái tội lỗi rất lớn là ở thế kỷ 21 còn đi cướp đất của quốc gia khác. Cũng như dân tộc Tây Tạng người ta hiền hòa, mấy ông Trung quốc vào tàn phá, giết chốc một cách dã man, ngay cả người ta xin tự trị cũng không được luôn, như vậy mấy Hòa Thượng làm gì ? dạy được gì? Để giáo hóa dân tộc của người Tàu mấy anh? Tôi rất can đảm nói lên điều đó! Tôi không sợ gì hết. Còn những người Việt Nam tại sao lại ùn ùn đi nghe mấy ông thầy người Tàu giảng đạo, mà không có ý thức chuẩn bị mất nước trong tay người Tàu cộng? Tại sao không biết nhục để ý thức điều này? Tôi không bắt buộc các Phật Tử điều gì, nghe hay không nghe là quyền của họ...
Việt Star: Cảm ơn thầy, thầy có điều gì muốn chia sẻ thêm?
HT Thích Quảng Thanh: tôi nghĩ cái nhục mà mình để Cộng Sản cưỡng chiếm miền Nam Việt Nam, là... cái nhục rất lớn của quân đội và của những người có bổn phận lãnh đạo các cấp giáo hội của tôn giáo. Bởi vì một phần nào cũng có trách nhiệm trong đó hết, không thể đổ tội hết cho quân đội, mà các nhà tôn giáo cũng có trách nhiệm không ít. Ngược lại quân đội đổ lỗi cho Phật Giáo rướt Cộng Sản vô miền Nam ở thời điềm đó là “Hàm Hồ”. Vì Phật Giáo không có cơ quan nào “kiểm duyệt” hết tất cả chùa chiền để chế tài, hạn chế vũ khí của an ninh quân đội này nọ đâu? Kể cả quân đội Hoa Kỳ, họ có bộ phận an ninh tinh vi, mạnh mẽ, Phật Giáo lấy cái gì ngăn cản họ được điều đó? Nói chung, để mất miền Nam Việt Nam là trách nhiệm chung của tất cả chúng ta, tất cả mọi người và không thể phủ nhận là trong đó có tôn giáo!
Việt Star: Tại sao thầy có ý nghĩ như vậy? Có phải lúc đó...
HT Thích Quảng Thanh: (giọng nói mạnh, cắt ngang câu hỏi) Thời điểm đó người ta khát vọng Tự Do, khát vọng lớn nhất của mọi người là không muốn có chiến tranh, nồi da xáo thịt ở trên đất nước của mình quá lâu như vậy, do vậy mà người ta “nhầm” chủ nghĩa Cộng Sản. Tôi không biết mấy anh đứng trên một lập trường thế nào nhìn thì tôi không biết, nhưng đó là cái lỗi lầm lớn của người Việt Nam, nghĩa là đứng núi này trông núi khác, mong có tự do, thì họ đã mù quáng coi chủ nghĩa Cộng Sản là Thiên Đàng phải đón nhận, nhưng cuối cùng là vỡ mộng, và cho đến ngày nay sự vỡ mộng này cả miền Bắc và miền Nam. Mất miền Nam là một sự tệ hại, nhưng đó là Bài Học Chung của toàn nước. Bây giờ toàn dân Việt Nam đã nói chủ nghĩa Công Sản đã Thất Trận và Thua Trận chứ không bao giờ đựơc lòng dân. Nói một cách khác, ngừơi Hoa Kỳ bỏ miền Nam để cho hai miền Nam - Bắc thấy bộ mặt thật của Cộng Sản! Kể cả những người đảng viên cũng bị cướp đất, cũng bị đàn áp như thường, thì đó là bài học giá trị vô cùng của những tên Cộng Sản, hay theo Cộng Sản!
Việt Star: theo thầy thì chuyện mất miền Nam Việt Nam là bài học quý giá vô tận?
HT Thích Quảng Thanh: Chữ được-mất ... nói vô chừng! Mình mất cái kia để được cái nọ, là mình được hàng triệu người miền Nam ra nước ngoài hấp thụ được nên văn minh, như vậy một mai về xây dựng lại quê hương thì cơ hội cũng dễ dàng thôi. Cho nên, sự kiện này chưa hẳn là xui, và cũng chưa hẳn là hên. Việt Nam sẽ có một ngày sáng sủa hơn, tôi tin tưởng đảng Cộng Sản Việt Nam phải giải thể! Không giải thể thì cũng tự chết! Cộng Sản giải thể sớm thì mọi người ở hải ngoại đem chất xám từ tôn giáo và những nhà trí thức về xây dựng lại tổ quốc không Cộng Sản. Đảng Cộng Sản có thức thời hay không thì cũng phải tự chết thôi. Tôi nghĩ Cộng Sản vào cưỡng chiếm miền Nam dễ dàng, thì ngày nó ra đi cũng vậy, Nó Phải Ra Đi Như Vậy! Tôi tin tưởng điều đó ắt phải xảy ra!!!
Việt Star: Thầy cho biết cái nhìn gần về sự giải thể này của Cộng Sản trong tương lai?
HT Thích Quảng Thanh: (cười nhẹ, giọng nói rõ ràng, khẳng định!) nhìn về Lybia, đó là bài học rất lớn! Đảng Cộng Sản Việt Nam đã gặm nhắm điều đó! Ông Ghadafi có cả mấy chục tỉ dollars, quyền hành như vậy, chỉ trong sáu tháng, bây giờ đã trở thành tội nhân của quốc tế, thì nhìn lại mấy ông lãnh đạo cao cấp của Cộng Sản Việt Nam cũng giàu có, và nhà cửa cũng có ở ngoại quốc, và tiền bạc cũng có cả tỉ (đây là thống kê của Mỹ), người ta biết tiền của mấy ông để ở đâu, bao nhiêu tiền, tẩu tán thế nào người ta biết luôn, vậy thì tình trạng của ông Ghadafi và mấy ông cộng sản VN không khác. Cuối cùng, của nhân dân phải trả cho nhân dân thôi! Bởi vậy tôi mong cái sức chịu đựng của cộng đồng mình và của người Việt Nam phải có thêm nữa để đón nhận... Ngày Mới Tươi Đẹp!
Việt Star: Cảm ơn Thầy đã cho một cuộc phỏng vấn thật là hữu ích và giá trị. Chúc Hòa Thượng nhiều sức khỏe để dẫn dắt Phật Tử đi trên con đường chánh pháp tốt đẹp để giúp ích cho xã hội, cho một Việt Nam Tự Do, no ấm và hạnh phúc trong một ngày mai rất gần.
Việt Star ghi lại (Cuộc phỏng vấn chấm dứt lúc 7:34 chiều ngày 2/10/2011 tại chủa Bảo Quang, Santa Ana).